PISIDIA ANTIOKHEIA KAZISI

 

PISIDIA ANTIOKHEIA KAZISI
Prof. Dr. Mehmet ÖZHANLI

 

       Pisidia Antiokheia Kazısı, Bakanlar Kurulu Kararı ile Süleyman Demirel Üniversitesi adına 2008 yılından beri tarafımca yürütülmektedir. Antiokheia, Isparta İli, Yalvaç İlçesinin hemen yanı başında yer almaktadır. Yazılı kaynaklar kentin, M. Ö. 3. yy başında Selevkid Hanedanlığı tarafından kurulduğunu yazmaktadır. Anadolu’da Seleukos Kralları tarafından kurulan 16 tane Antiokheia isimli kent bulunmasından dolayı antik yazarlar tarafından kent, Pisidia Antiokheiası olarak zikredilmiştir. Sultan Dağlarının uzantısı olan batı bakışımlı bir tepe üzerine hipodamik (ızgara) planda kurulan kentin, kutsal alanı kentin 5 km doğusunda 1600 m rakımlık Gemen Korusunda bulunmaktadır. Kutsal koruda Ay Tanrı Menin Tapınağı ve tapınakla ilintili yapılar dışında sivil yapı yoktur. Hıristiyanlığın devletin resmi dini olmasıyla alan inşa edilen kiliseyle alandaki kutsallık devam ettirilmiştir.

      Antiokheia, Roma İmparatorluğu egemenliğinde ayrıcalıklı bir konuma sahip olmuştur. İmparator Augustus tarafından M. Ö. 25 yılında Pisidia’da kurulmuş olan beş kolonini başkentliğine getirilmiş olan kent, Colonia Caesarea olarak isimlendirilmiş ve Roma’nın yedi mahalle ismi kentin mahallelerine verilmiş ve de kente serbest şehir (Ius Italicum) olma hakkı tanınmıştır.

       Doğu Roma İmparatorluğu yönetiminde son parlak dönemini İmparator Justinianus (M.S. 527 - 565) döneminde yaşamıştır. İslam cihatçılarının akınlarıyla yıpranan kent, M. S. 12. yy Anadolu Selçuklu Devletinin yönetimine geçmiş ve günümüze Yalvaç ismiyle gelmiştir.                                        

       St. Paul’in kenti, M.S. 46 - 58 yılları arasında üç kez ziyaret etmesi ve kentte Hıristiyanlığın ilk vaazlarından birini vermiş olmasından dolayı M.S. 325 yılında İznik’te toplanan ilk konsülde kent haç merkezi ilan edilmiştir. 

       Kentte yapılan kazı çalışmaları sonucu 67 hektar olan kent merkezinin sadece %5 açılmıştır. Kazısı yapılan alanlar: Kentin ana giriş kapısı olan Batı Kapısı, Doğu – Batı Caddesi (Decimanus), Tiyatro, Tiberius Forumu, Augustus Tapınağı, Kuzey – Güney (Cardo) Caddesinin bir bölümü, Atriumlu Ev, Nympheum, Hamam olarak adlandırılan yapı, Men Tapınağı ve dört Kilise.